In vorige blogs was ik heel vrolijk en optimistisch over de effecten van mijn nieuwe vriendschap met mezelf. Op dat moment was ik er ook van overtuigd dat daar de sleutel voor mijn welbevinden & geluk te vinden moet zijn. Maar dat klopt toch niet. Ik ben weer teruggevallen in een diepe put. Of ik ben de sleutel ‘even’ kwijt …
De aloude ‘gifzinnen’ (negatieve overtuigingen) over mijn eigen nutteloosheid en de overtuiging dat ik maar niet van mezelf kan houden, hebben nu weer de overhand. Ik voel me ook heel langzaam naar de vergetelheid verdwijnen en dat wil ik niet.
De gedachte die ik nu wil uitwerken heeft betrekking op het vanuit mijn autisme traumatisch beleven van herhaalde gebeurtenissen of patronen uit mijn kindertijd.
Ik vraag mij af: is er zoiets als een autistisch trauma? Analoog aan een autistische burnout?
Hoe kom ik hierop?
Sinds het overlijden van mijn zus en later mijn zwager, is onze familieband (als die er al was) uitelkaar gevallen. Ik heb het daar heel erg moeilijk mee en realiseer me ook dat de relatie met mijn enig overgebleven broer nooit die van een warm contact, laat staan een gevoel van verbondenheid, was. Maar ook is het vasthouden van vrienden met wie ik vroeger een warme band had door fysieke en mentale achteruitgang een enorme uitdaging voor me en ervaar ik het verloop van deze contacten als verlies. Maar ik wil het contact aanhouden omdat dit in het verleden anders was en ik daar nog steeds met een fijn gevoel op terugkijk en ze ook dankbaar ben voor onze vriendschap van toen.
Ik voel mij door al deze ontwikkelingen en mijn eigen voortschrijdende leeftijd nu ook uitgedaagd om actief bezig te gaan met mijn nalatenschap. Gezien mijn schrale familieband wil ik daar zelf controle over hebben en dit proces niet overlaten aan de wettelijke regels daarover. Dat houdt de spiegel van de ’tijd na mij’ voor. En dat vind ik ook heel heftig. En ik moet dat allemaal in mijn eentje doen, ik heb geen partner of kinderen met wie ik e.e.a. kan bespreken. Wel enkele goede vrienden, maar in die gesprekken gaat het vooral over de zakelijke aspecten van dit project. Meestal niet over de angst en beleving van mijn voornemens/keuzen. Maar ik dwaal af. Behalve dan dat ik dit een erg eenzame leeftijdsfase vind. Ik zou zo graag meer aan mezelf hebben…
Waar komt die innerlijke leegte toch vandaan?
Ik raak er hoe langer hoe meer van overtuigd dat ik ben opgegroeid in een tamelijk koude en onveilige gezinssfeer. Materieel kwam ik niets te kort, maar ik miste warmte, echte betrokkenheid op elkaar en gastvrijheid. Die ervaring had mijn zus overigens ook, vertelde zij mij eens. Ik denk dat er binnen ons gezin meer autisme voorkomt dan bij mij alleen. Zowel broer als zus vonden ook wel enige herkenning in mijn kwetsbaarheden, maar geen van beiden wilde daarover met mij verder praten. Ik voelde me daardoor heel vaak niet begrepen en niet erkend. Als mijn bedoelingen verkeerd werden begrepen, en dat gebeurde geregeld, dan werd dit niet als misverstand besproken en rechtgezet maar het ontwikkelde zich tot een discussie over ‘gelijk hebben’ die ik altijd verloor. Daardoor voelde ik mij vaak miskend en werd daarom dan weer afgewezen. Maar dat is vanuit alleen mij bekeken. De anderen hebben – daar ben ik van overtuigd – zelf ook gevoelens van afwijzing en onbegrip ervaren. Ook door mij. Maar ik denk dat ik mij door jarenlange confrontatie met negatieve patronen en spiralen enkele overtuigingen heb eigen gemaakt, waar ik nu nog steeds door belemmerd word. Deze hebben vooral betrekking op de ‘leegte’ het missen van gezien en gewaardeerd worden. Mijn broer heeft mij pas onlangs duidelijk gemaakt dat hij niets met mij wil, behalve dan dat wij toevallig familie zijn. Hij wil het met mij ook niet over onze jeugd hebben; hij heeft daar zijn redenen voor (die heeft hij mij ook wel verteld). Nou hoeft dat op zich niet erg te zijn, maar hij was in leeftijd vlak boven mij en ik identificeerde me wel met hem. In elk geval probeerde ik ‘in zijn buurt’ te komen zonder dat dit mij trouwens lukte. Ik kan hier nog wel e.e.a. aan toelichten, maar dat vind ik op deze plek te privé.
Maar goed, ik had en heb kennelijk niet het instrumentarium om me daartegen te verweren of, beter zou zijn, terug te schakelen naar mijn veilige zelf. Dat ‘zelf’ vind ik nergens. Ik voel mij afgewezen. Ik heb al vaker geschreven dat ik dit ervaar als traumatisch. Mijn autisme kan ik wel ‘hebben’, en kan er soms zelfs trots op zijn, maar mijn persoonlijkheidsproblemen die ongetwijfeld verweven zijn met mijn autisme of met een autistisch gezin, heb ik nog steeds niet in de vingers. Om die reden ben ik ook niet tevreden over mezelf. Ik vind dat zwak.
Toch ga ik nu opnieuw proberen of ik mezelf met de ‘zegeltjesaanpak’ van Nico destijds, verder kan helpen. En ik hoop ook dat er nog mensen in mijn omgeving zijn die mij nodig hebben en mij opzoeken in plaats van dat het allemaal van mij uit moet gaan …? Of ebt die behoefte vanzelf wel weg als de zegeltjesaanpak werkt? En dan zou daar de kern zitten van mijn autistische traumapatroon.
Trauma
Met trauma bedoel ik hier een zich herhalend patroon waarbij geleidelijk aan opvattingen over de ander en daardoor over jezelf worden in gemasseerd zonder dat iemand dit in de gaten heeft. Daardoor zijn er ook geen correctie- of reflectiemomenten omdat dat proces sluipend verloopt en het gewoon gaat zoals altijd. Er komt in deze opvatting dus geen heftig of onverwacht trauma van buiten jezelf. Het sluipt als het ware binnen, vraagt niet om correctie of bijstelling van de koers en het wordt daarmee a.h.w. geïnternaliseerd als ‘de waarheid’.
Autisme en trauma
Ik miste de intuïtieve, natuurlijke verbinding met elkaar, en dat is in mijn autisme een van de mij kenmerkende kwetsbaarheden. Ik voelde (nog steeds vaak) me eigenlijk altijd op eieren lopen. Maar doordat er ook geen sprake is van openlijke vijandigheid, grensoverschrijdend of ander openlijk kwetsend gedrag is het zo gevaarlijk.
Door autisme ben je juist gevoelig voor de juiste ondertiteling van gedrag, voor het kunnen leren terugvallen op je eigen kompas. Als dat kompas wordt geijkt op de verkeerde overtuigingen, dan raak je het juiste spoor bijster. Als je duidelijke spiegelinformatie mist over ‘hoe het kan of hoe het moet’ dan verzin je er zelf wat bij. En juist dat gevoel ervaar ik geregeld: wat moet ik doen, hoe doe ‘je’ dat? Welk effect heeft mijn gedrag? Hoe ziet een ander mij?
Het patroon waar ik op vastloop is in de kern: ik kan niet van mezelf houden, heb daar continu bekrachtiging van anderen bij nodig. Door die sluipende constante afwijzing heb ik mij een wereldbeeld eigen gemaakt waarin ik niets waard ben. Door mijn autisme heb ik ook een gebrekkige verbinding met zowel mezelf als met anderen; ik heb daarvoor niet de juiste antennes ter beschikking. Anderen kunnen mij 100, nee 10.000 keer vertellen dat ik toch zo’n mooi mens ben, maar wat koop ik daarvoor als ik vrijwel alles in mijn eentje moet zien te redden? Als ik aandacht moet ophalen in plaats van het gewoon ongevraagd te krijgen? Daarvan raak je toch uitgeput? Of zeg ik iets heel raars?
Waarom ‘autistisch trauma’?
Ik heb nooit geleerd om mezelf te bekrachtigen, mezelf als maatje te vinden als ik het moeilijk heb in de wereld van mensen die allemaal anders zijn dan ik. Voorbeeld: de enige die niet getrouwd is, de enige die geen kinderen heeft, de enige die geen familiebanden meer heeft, de enige die meer belangstelling heeft voor politiek, tv-series, tennis kijken of boeken dan voor het wel & wee van voor mij vreemde familieleden of buren. Ik mis dan de aansluiting en mijn verhaal komt zelden tot nooit aan de beurt. Volgens mij heeft dit een verklaring in de familierelaties binnen mijn vroegere thuis. Mijn intenties worden (nog steeds vaak) niet goed begrepen en ik vind geen weerklank & verbinding met de ander(en). Dus laat ik me ook niet horen, mijn stem doorklinken in een voor mij ‘andere’ omgeving.
Leeftijdsfase
Ik weet nog steeds niet goed wie ik ben en wat ik wil en of dat ‘goed’ is. Zonder de bekrachtiging van mijn omgeving voor wat ik doe of meemaak, verval ik in een afwijzing van mezelf. In deze fase van mijn leven loop ik daar extra tegenaan omdat ik heel langzaam in de vergetelheid dreig te geraken. Ik word geleidelijk aan veel minder voor presentaties gevraagd, krijg vrijwel geen reacties op mijn uitingen (bv via LinkedIn, maar ook niet op mijn blogs) en verlies hoe langer hoe meer vrienden en andere contacten omdat ze niet meer ‘gevoed worden’ door gedeelde ervaringen of uitdagingen. Ik heb het gevoel dat tegenwoordig alles van mijn kant moet komen en ik loop zo langzamerhand gewoon leeg. Ik merk dat ik de laatste weken het ook heel moeilijk opbreng om de autismewereld iets van mezelf te geven. Ik ben leeg. Of oud? Of is er nog hoop voor mij (en anderen om mij heen) als ik erkenning vind in het bestaan van een autistisch trauma?
Erbij willen horen
De confrontaties met ‘er niet bij horen’ vallen mij heel erg zwaar. Ik ben te oud, woon alleen, hoor niet bij de werkenden, heb andere belangstelling, enz. Daar hoor ik dan weer niet bij. Of er worden proefpersonen gevraagd voor onderzoek, maar ik ben te oud. Of het gaat over carrièrekansen en ambities, daar hoor ik niet meer bij (wat ik eigenlijk nog best zou willen – als vrijwilliger dan).
Maar ik heb toch ook levenswijsheid, en ook verhalen en ervaringen te delen waar een ander misschien iets aan kan hebben? Voor mezelf-alleen zijn ze weinig waard, ze krijgen pas betekenis door ze te delen met anderen en dat anderen mij dan ook zien door/via mijn verhalen. Lastig punt. Ik heb ook geen idee of dit illusies zijn en dat iedereen dergelijke teleurstellingen moet incasseren. Alleen heb ik het idee dat ik er zoveel van moet slikken. Of ben ik toch een verwend kind dat zich miskend voelt en dat zich niet opricht maar vlucht als het tegenvalt? Ik weet het nog niet.
Laat ik beginnen met mijn nieuwe zegeltjes. Ik zal toch verder moeten; ook al word of ben ik intussen een bejaarde vrouw die nog niet achter de geraniums wil zitten… En, zoals elke keer, helpt het uitschrijven van een blog mij weer (even) verder!
Terugblik
Nu, twee dagen later, kijk ik nog eens terug op deze blog en mijn berichtgeving van de afgelopen tijd. Ik heb eigenlijk gewoon ook reden om niet tevreden met mezelf te zijn: ik ben gemakzuchtig en heb de irreële verwachting dat mijn omgeving mij de ‘dingen’ aan moet reiken. En daar zit een centraal punt: in mijn jeugd heeft mijn moeder hierin een grote rol gespeeld. Zij heeft mij geleerd dat de wereld eigenlijk slecht was, dat er maar heel weinig betrouwbare en lieve invoelende mensen rondliepen en dat ‘ik’ altijd het slachtoffer was. Ze nam mij altijd in bescherming, daardoor heb ik – denk ik – nooit goed geleerd dat (en vooral: hoe!) ik weerbaar moest worden, dat ik ook moest vechten. Ik denk dat zij wel iets bespeurde van mijn kwetsbare antennes (autisme) voor hoe je de dingen doet of opvat, maar daar zelf ook geen betere oplossing voor wist. En dat beschermende gedrag van mijn moeder heeft tot wrevel en eigenlijk de ‘groeven’ binnen ons gezin geleid. Ik voelde me miskend, ik ging gelijk als een hond op mijn rug liggen met de poten omhoog. Een soort passieve weerstand, die van een verwend kind waar mijn moeder dus achteraf gezien precies verkeerd mee omging.
Goed, dit gezegd hebbende, gooi ik mezelf voor de bus, maar ik ga dus proberen om me wat meer in te spannen om aan de ‘wetten van de gewone samenleving’ te voldoen. Proberen op te houden met ‘zielig doen’ en mezelf bekrachtigen als ik het gevoel heb dat ik me naar vermogen heb ingespannen om ‘het’ zelf op te lossen. Daar word ik een grote meid van! Ik behoor tot de grote hordes mensen die ouder worden en geconfronteerd worden met (fysiek of mentaal) verval en vergetelheid. Hoor ik toch ergens bij 😉💙.
Oproep
Ik ben ervan overtuigd dat ik niet de enige ben die dit allemaal zo ervaart, ik zou hier graag meer aandacht voor willen vragen. Ik denk dat dit verschijnsel zich vooral kan voordoen bij gezinnen met een mix van wel en niet gediagnosticeerd (en bespreekbaar) subtiel autisme en bij wie de diagnose en daarop aansluitende hulpverlening pas laat in het leven in gang wordt gezet.
Mijn vraag: “Bestaat er zoiets als ‘autistisch trauma’ t.g.v. opgroeien in een gezin met (subtiel) autisme en, zo ja, wat is de betekenis daarvan voor de ontwikkeling van het zelfbeeld van mensen met autisme?“.