De directe aanleiding voor deze blog is een uitwisseling via WhatsApp waarin de bedoeling van mijn woorden verkeerd werd begrepen. Als anderen mijn bedoelingen niet goed begrijpen en op grond van dat onjuiste begrip mij de maat nemen en afwijzen, donder ik altijd in een put en voel me miskend en erg alleen staan. Ik citeer een stukje om dit te illustreren: ‘ik vind dat zo’n vreselijk mens!‘, schreef iemand terwijl wij allebei – elk in ons eigen huis – op de tv naar dezelfde uitzending zaten te kijken. Ik vroeg daarop: ‘waarom?‘ Ander: ‘Het is gewoon een vreselijk mens‘. Ik wilde graag begrijpen waarom het een vreselijk mens gevonden werd (ik vond dat namelijk niet, misschien miste ik iets?) en wilde antwoorden dat dit geen antwoord was, maar dat zou voor mijn verbaal sterke app-partner een inkoppertje zijn want het was wel een antwoord maar niet van de soort die ik zocht. Ik koos daarom – nogal snel en kennelijk heel dom – ‘dat is nog geen verklaring…‘. Ander: ‘die zin bevalt mij niet want ik ben jou geen enkele verklaring schuldig‘, waarna de uitwisseling van mijn kant had moeten stoppen. Maar ik voelde me onbegrepen en wilde dat herstellen, en ging door met ‘Allemachtig, wat gevoelig… ik wilde alleen maar begrijpen waarom (…)‘. En daarna stopte de uitwisseling vanuit de andere kant.
Langzaam leer ik ervoor te zorgen dat dergelijke gebeurtenissen mij niet een hele nacht uit de slaap houden doordat ik er maar over blijf piekeren en malen. Ik kan zoiets meestal heel moeilijk van mij afzetten, maar door me meer te richten op wat mijn bedoelingen waren en dat ik domweg niet perfect ben (als het al aan mij ligt), blijk ik zoiets tegenwoordig toch wat beter van me af te kunnen zetten.
Het is een herhaling van ‘model’-situaties waar ik vanaf mijn jeugd al heel verdrietig van word: ik word niet begrepen, er wordt geen moeite gedaan om te snappen wat ik bedoel en ik krijg de kans ook niet om het uit te leggen maar ik voel me er wel om afgewezen omdat daarna elke uitwisseling gestopt wordt. Of er ontstaat een woordenstrijd zo van ‘zeg dat dan ook niet’. Tja, dit het risico loop je met WhatsApp natuurlijk nog meer, maar soms heb je met iemand zo’n snel heen-en-weer contact terwijl je allebei vanaf je eigen stoel naar een sportwedstrijd kijkt. Maar dit overkomt me niet alleen via dat medium.
Dit gebeurde net op een dag dat ik me realiseerde dat ik heel voorzichtig begin te ontdekken wie ik wil zijn en hoe ik een betere vriend van mezelf kan worden. Toevallig hoorde ik een grappig, passend liedje: ‘Misschien ben ik wel gelukkig‘ van Paul de Munnik & Typhoon. Ik realiseerde me dat ik de laatste tijd inderdaad voorzichtig geluksmomenten ervaar (alleen met mezelf, dat wel, maar het is een mooi begin!) en nieuwe inspiratie in mijn leven zoek: contacten met mensen en activiteiten die mij blij maken en mensen door wie ik gezien word en die het leuk vinden dat zij door mij gezien worden. Ik had grootse plannen voor een nieuw ‘levensproject’ (daarover in een andere blog meer) en dan gebeurt zoiets. Dan dreig ik weer terug te vallen in het gevoel van mislukt zijn, en dat ik door niemand gewoon gewaardeerd word om wie ik ben (met alle onhandigheden van dien).
Dit enorme zwart-wit denken herken ik ook bij veel anderen met autisme. Ook Annelies Spek beschrijft dit: het is 100% of niks, er tussenin bestaat niet of nauwelijks.
Daar wil ik echt aan werken. Maar hoe?
Een paar weken geleden had ik mijn laatste, afsluitende wandeling met een coach. Parallel daaraan had ik een tekst geschreven over ‘Zelfacceptatie’ en die moest in die periode uit mijn tenen komen, want ik zat toen een poos weer behoorlijk in de put. Kort daarvoor had ik een presentatie opgesteld en gehouden voor een symposium van Sander Begeer; bij het schrijven daarvan werd ik erg geconfronteerd met aspecten van mijn leven die eerder een consequentie zijn van mijn vroeger onbegrepen (nog verborgen) autisme, dan van het autisme zelf. Na zoiets val ik meestal weer in een gat: wie en wat ben ik nu nog? Zo’n stemming gaat meestal vanzelf wel weer over.
Ik kwam in bovengenoemde tekst, die ik voor een hoofdstuk in een boek aan het schrijven was (dat boek, een project met veel verschillende auteurs, komt pas volgend jaar uit), tot de conclusie dat zelfacceptatie een proces is en dat het geen eindpunt heeft. Ook begon ik mij te realiseren dat ik in dat proces veel meer in eigen hand moest proberen te nemen. Tijdens de cognitieve gedragstherapie had ik al een instrument daarvoor in handen gekregen, nl. ‘de zegeltjes‘. Door geregeld mezelf te ‘belonen’ als ik iets doe of heb gedaan waarin ik mijn zelf bekrachtig (ik word er blij van, tevreden over omdat het iets van mezelf is, of iets dergelijks) kun je dat stukje bedrading van jezelf versterken. Het pad naar zelfacceptatie wordt steviger en misschien wat breder. Ik begin dat heel langzaam beter in de vingers te krijgen.
Vlak voor die coachings-wandeling was ik echter nog niet zover, maar tijdens de wandeling kreeg ik een ‘opdracht’: welke route zou ik verder willen lopen op weg naar een fijn gevoel over mezelf? Het ging om een op dat moment zichtbaar pad met een eveneens zichtbaar einddoel, dat ik ook moest aanwijzen. Ik koos een mooie hoge, slanke boom met veel vertakkingen bovenin die deels verscholen lag achter een mooi groen bladerdek van de struiken die er voor stonden. We liepen dichter naar die boom toe en toen zag ik dat hij ook dooie takken had, en knoesten. Wilde ik die boom nu niet meer? Uhm, jawel, maar wel jammer van die oneffenheden.
En dat was een mooi moment: ken jij een perfecte boom? Ik vertaalde dat gelijk naar mijn zelfbeeld en dat van anderen: is alleen perfect goed genoeg? Ken jij perfecte mensen? Wéér die 100% of niets van Annelies Spek! Dat heeft mij aan het denken gezet. Ik wil eigenlijk dat ik zelf perfect ben en dat anderen mij perfect vinden. Ik wil eigenlijk ook anderen zodanig modelleren dat ze perfect aan mijn verwachtingen voldoen. Oeps!
De gevolgen van deze benadering en dit eigenlijk rationeel wel al bekende inzicht, maar nu in een nieuw jasje, kwamen pas later echt bij mij binnen. Ik had weer een nieuw houvast. Ik kon die tekst over zelfacceptatie afronden maar belangrijker nog is dat ik toch weer een nieuwe invalshoek heb om over mezelf en anderen te oordelen. Dat anderen mij soms de maat nemen en mij vervolgens afwijzen (ja, dat is echt gebeurd; zie bijvoorbeeld mijn blog over acceptatie, berusting en compassie), kan ik beter bij die anderen laten. Iedereen heeft dooie takken en knoesten… laat dat maar zo zijn. Ik hoef er immers verder niets mee als ik dat niet wil. Maar dat is niet eenvoudig.
Omdat ik het gevoel ben dat ik al balancerend toch een weg heb gevonden die ik gemakshalve maar even ‘zelfacceptatie’ noem, en dat ik weet dat ik het absolute eindpunt daarvan nooit zal bereiken, zit ik erg te broeden op nieuwe uitdagingen in mijn leven: een route met mooie vergezichten. Ik sta voor de eindspurt en wil eigenlijk niets liever dan nu eindelijk eens goed naar mezelf luisteren, naar mijn eigen behoeften en doen waar ik blij van word. Misschien ook iets creatiefs? Een nieuwe hobby zoeken of een bestaande hobby met nieuwe energie oppakken?
Natuurlijk blijven er altijd dingen die je ‘moet’ doen, al vind je ze niet leuk (bepaalde verplichtingen). Soms zal ik ook een afweging moeten maken van de kosten en de baten (iets doen wat ik minder leuk vind maar door het te doen bereik ik iets anders). Of door het niet te doen verlies ik ook bepaalde contacten en mogelijkheden op wat langere termijn. Het blijft balanceren.
Al zal ik onderweg geregeld uitglijden en struikelen over onhandigheden in mijn contacten en gedrag, ik wil proberen om mijn luisterende en voelende tentakels wat aan te sterken en alleen nog maar te gaan doen waar ik blij van word, wat mij energie en bevrediging geeft. Inclusief blunders en uitglijders, die maken het leven alleen maar extra boeiend en uitdagend. Niet langer meer dingen doen met mensen die mijn ‘vlammetje’ uitblazen en daar niet eens het licht en de warmte van zien en ervaren.
Maar dat blijft alertheid vragen, training zoals mijn therapeut ooit zei. Ik zal geregeld butsen blijven oplopen, zoals met dat WhatsApp-verhaal en afwijzingen door mijn onhandigheid soms. Maar ik kan er zelf voor kiezen om die contacten gewoon links te laten liggen of confrontaties te negeren.
Powervrouw 💪!